İzmir Afro-Türk Topluluğu ve 15inci Geleneksel Uluslarası Dana Bayramı

Fransızca versiyonu buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

16 ve 17 Eylül 2023 tarihlerinde, yerel Afro-Türk derneği tarafından İzmir'de 15. uluslararası dana bayramı düzenlendi. Bu önemli topluluk etkinliğine dönmeden önce, bunu daha iyi tanıyalım!

Afro-Türklerin tarihi 5-6 yüzyıl öncesine dayanıyor ancak en önemli dönemi 18. ve 20. yüzyıllar arasıdır. O dönemde ağırlıklı olarak Kenya, Sudan, Etiyopya ve Mısır'dan Türkiye'ye gelen Afrikalıların hareketleri çeşitli türdendi. Bazıları köle getirdi veya köleydi, bazıları ticaret yaptı veya Osmanlı ordusuna kaydoldu. Türkiye Cumhuriyeti döneminin başlarında Lozan Antlaşması uyarınca bir kısmı nüfus mübadelesine tabi tutulmuştu.

Bunların büyük çoğunluğu Ege Bölgesi'ne (İzmir ve Muğla) ve Akdeniz Bölgesi'ne (Adana, Antalya, Mersin) yerleşmişlerdir.

İzmir Afro Türklerin 2023 Dana Bayramı

4. ve 5. kuşakların torunları

Afrika kökenli nüfus İzmir ilinin Torbalı ve Tire ilçesine bağlı çeşitli köylere yerleştiler. İzmir'de kalmaya karar veren nufüs ise Kadifekale, Basmane, Eşrefpaşa ve hatta İkiçeşmelik semtlerinde ikamet ettiler.

Ege Bölgesi'nin Ayvalık ilçesinde yaşayan Afro-Türk Mustafa Olpak, 2006 yılında halkının kökenlerine ilişkin sorularını yanıtlamak amacıyla burada bir dernek kurdu. Bundan önce de Girit'e köle olarak  Kenya'dan getirelen atalarını anlatan otobiyografik bir eser yazmıştı.

Artık İzmir'de kurulu olan söz konusu derneğin 2017 yılından bu yana başkanlığını yapan Şakir Doğuluer, 4. kuşaktan geliyor. Ona göre, İzmir ilindeki Afro-Türklerin mevcut sayısını bilmemize hiçbir resmi istatistik imkan vermese de, yine de en az 5.000 kişi olduğunu tahmin edebiliriz.

İzmir Afro-Türk Derneği Başkanı Şakir Doğuluer

Avukat ve derneğin yönetim kurulu üyesi, aynı zamanda boş zamanlarında yazar ve müzisyen olan Orhan Çetinbilek şöyle açıklıyor: “5 kuşaktır İzmirliyiz, annem, anneannem ve büyük anneannem  dana meydanı yakınında oturuyorlardı. Anneannem bir Kıbrıslı Türk ile evlendi, babaannem ise aslen Ege'nin küçük kasabası Torbalı'dan, bir Kıbrıslı Türk ile evlendi ve bu nedenle melezleşme oldu. Ailem orta sınıf bir Türk ailesi gibi yaşıyordu. Büyükannemin kuzenleri 30'lu ve 40'lı yıllarda Saint-Joseph Fransız Lisesi'nden mezun oldular - biri belediyedeki ilk Fransız tercüman oldu - başka üyeler ise İtalyan lisesinde okudular."

Derneğin yönetim kurulu üyesi Av. Orhan Çetinbilek 

Dana bayramı, eski bir geleneksel

Derneğin başkan yardımcısı Beyhan Türkkollu, İzmirli Afro-Türk nüfusunun gelenekleriyle bağlantılı geleneksel bir randevuyu, yani ünlü dana bayramını hatırlatıyor. 100-150 yıl önce her biri belirli bir aşamaya karşılık gelen 3 hafta sürüyordu. İlkinde, lider, godya adı verilen bayan, beline kadar peştamal giymiş, başı beyaz bir örtüyle örtülü ve iki kişi ile sokaklarda müzik eşliğinde etkinliği duyurarak yürüyorlardı.

İzmir Afro-Türk Derneği Başkan Yardımcısı Beyhan Türkkollu

Peştamal haftası olarak adlandırılan ikinci haftada ise toplanma haftasıydı. Bağışçılar böylece para, yiyecek veya giyecekle katkıda bulunup ve bunlar daha sonra toplumdaki ihtiyaç sahiplerine yeniden dağıtılırdı.

Toplanan paranın bir kısmıyla bir dana satın alınır. Özenle süslenen hayvan, üçüncü hafta boyunca şarkılar eşliğinde gezdirilip ve sonunda şehrin antik kalesi Kadifekale'de bilge Yusuf Dede'nin mezarına getirilirdi. Dana, antik tiyatronun yakınında bulunan ve kurban kesildiği dana meydanına götürülmeden önce orada diz çöktürülürdü.

İzmir Afro Türklerin 2023 Dana Bayramı

İzmir Afro-Türk Derneği, 40'lı ve 50'li yıllara kadar köylerde saklı kalan ve kaybolmadan önce devam eden bu geleneği 2008 yılından bu yana yeniden canlandırıyor. Artık 3 hafta değil, 2 veya 3 gün sürüyor, genellikle Mayıs ayında. Bu yıl o dönemdeki deprem felaketi ve seçimler nedeniyle 16-17 Eylül 2023 tarihlerinde uluslararası dana bayramının  15'incisi düzenlendi.

Şenlik programı cumartesi günü öğleden sonra İzmir Mustafa Necati Kültür Merkezi'nde açılan "Tarihte İz Bırakan Afro Türkler" sergisinin açılışıyla başladı.

Soldan sağa İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Sanat Daire Başkanı Ceren Umay, İzmir Afro-Türkler Derneği Başkan Yardımcısı Beyhan Türkkollu, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Ertuğrul Tugay, Afro-Türkler Derneğinin Başkanı Şakir Doğuluer ve Dernek yönetim kurulu üyesi Av. Orhan Çetinbilek

Daha sonra İzmir Afro-Türk ritim grubu konuşmalara yer vermeden ortamı neşelendirdi. Açılışta, daha önce de bahsettiğimiz Orhan Çetinbilek, İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Ertuğrul Tugay, Izmir Afro-Türk derneği başkanı Şakir Doğuluer ve Türk Milli takımının ünlü Kırkpınar güreş festivalinde iki kez başpehlivan olan afro türk Mustafa Yıldız'ın kızları Zehra ve Esen Yıldız birer konuşma yaptılar. Ünlü Afro-Türk şarkıcı Melis Sökmen'in yanı sıra yukarıda adı geçen Mustafa Olpak'ın kızı Zeynep Olpak da konuştular.

İzmir Afro-Türk Ritim Grubu

Sıra, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılında Afro Türklerin Afrika Diasporası’ndaki Yerini konu alan panele geldi. Afro-Türk Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Fatmagül Kırcı'nın moderatörlüğünde ile gerçekleştirildi. ABD’den gelen antropolog ve yazar Prof. Dr. Sheila Suzanna Walker,  Afro-Türk polis memurları hakkında yeni bir kitap yayınlayan Prof. Dr. Yücel Yiğit ve her ikisi de öğretim görevlisi olan Dr. Fahriye Dinçer katıldılar.

İzmir Afro-Türklerin 2023 Dana Bayramı’ndaki Panel

Antropolog ve yazar Prof. Dr. Sheila Suzanna Walker, İzmir Afro-Türklerin 2023 Dana Bayramı

Panelin sonunda İzmir afro türk derneği üyesi İzmirli Afro-Türk Turgay Karasolak geleneksel Ege dansı zeybek gösteri yaptı.

Akşamın başlangıcında, ünlü Kıbrıs Şehitleri Caddesi'nde, İzmir Büyükşehir Belediye Bandosu'nun da katıldığı dana maketi ile yürüyüş gerçekleştirildi. İzmir Alsancak'tan Gündoğdu Meydanı'na çıkan şenliklerin ilk günü, cazın  Afro-Türk sanatçısı Melis Sökmen'in verdiği muhteşem konserle sona erdi.

İzmir Afro-Türklerin 2023 Dana Bayramı’nda çok güzel bir katılımcı

İzmir Afro-Türklerin 2023 Dana Bayramı’nda Melis Sökmen’in Konseri

17 Eylül Pazar günü Buca Gölet'te (Kaynaklar) düzenlenen dev piknik, 300'e yakın katılımcıyı bir araya getirerek şenliklerin kapanışını yaptı. Bu gün, büyükannesi Afro-Türk olan ve Paris'te yaşayan Fransız-Afrikalı genç İbrahim Diawara da çok popüler bir zeybek dansı yaptı.

İzmir Afro-Türklerin 2023 Dana Bayramı’nda İbrahim Diawara tarafından Zeybek Dansı, foto Beyhan Türkkollu 

Birçok alanda Afro-Türk kişilikler

Türkiye'deki Afro-Türklerin hem coğrafyasını hem de tarih ve kültürünü ortaya çıkarmayı, aynı zamanda dünyanın dört bir yanına yerleşmiş Afrika kökenli insanlarla bağ kurarak ortak duyguları paylaşmayı amaçlayan dernek, bir kez daha ilgi gördü ve güçlü bir katılım sağladı. Ayrıca spor dünyasından, sanat dünyasından veya belirli bir alanda adından söz ettirmiş Afro-Türk şahsiyetlerin farkındalığını da artırmak istiyor. Pek çok Afro-Türk tarihe adını yazdırmış. Balerinler, caz sanatçıları, sporcular, hatta tarihin ilk siyahi savaş pilotu İzmirli Ahmet Ali Çelikten var.

Derneğin Bilgileri

Afrikalılar Kültür Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği 

851. Sokak No 6 Kurhan İş Hanı Zemin 4 - Konak İzmir - Tel. 05352842208 - 05368558018 - info@afroturkler.com - www.afroturkler.com
 

Üstteki söz konusu sergi 30 Eylül'e kadar açık.

Mustafa Necati Kültür Merkezi - Esenlik Mah. Ordu Caddesi No 106-110 - Karabağlar/Izmir - Tel. 0 232 293 60 71 - 0 232 293 61 23