Eskiden, Tatavla Taksim’in güney-batısında olan bir mahallenin ismiydi ve orda çoğu rum topluluğu yaşamış. 1929 yılında semti yakıp yıkan yangından sonra, ismi Kurtuluş oldu.
O zaman'a kadar her sene yaklaşık 500 senedir olan bir karnaval vardı. Onun tarihi, paskalye takvime göre yıldan yıla değişiyor.
Tatavla katınlanları 1900 yıllarında - Hüseyin Irmak'tan verilen kart postal
Eski Yunan zamanında, Dyonisos ve Poseidon şenlikleri vardı, karnavalın öncüleriydi. Daha sonra, Rumlar, genelde ortodoks, Apokrias kutlamış, karnaval sözcüğünün Rumcası - anlamıysa “etten arınmak”. Apokrias günü, bir önceki gün Hıristiyan kültüründe paskalya öncesi 40 gün tutulan oruçta et ve hayvansal ürünler yenmemesine gönderme yapıyor.
Kathara Deftera günü - "tertemiz pazartesi" rumca - son karnaval olan günü, bayanlar evleri temizliyor, pencere siliyorlar.
Apokrias karnavalı, Tatavla'da şubat’ın son ya da mart ayın başı pazartesi günü yapılıyordu. Maskeli ve köstümlü olarak müzikle yürüyüş oldu. Bayanlar, dekolteli ve şortludur, bazı katılanlar atların üstünde tören yapıyor ve bol bol içki içilir 3 gün boyunca.
Apokrias karnavalı 1930 senelerde - Ömer Küley 'den verilen foto
Değişik semtler bu şenliğe katılıyor. Özellikle Pera, Yeşilköy, Arnavutköy ve Kemerburgaz’dan gelen gruplar her sene seçilen konuya göre kostüm ve koreografi hazırlıyorlar.
Defile günü, nerden gelindiğine göre toplanma yerleri belirleniyor. Aksaray tarafından gelenler, Unkapanı köprüsünü geçiyorlar, Samatya’dan gelenler, Galata köprüsünü. Pera’da toplanıp Tarlabaşın’dan ve Dolapdere’den geçerek Kurtuluş’a ulaşıyorlar, son durak. Arnavutköy’den, Kemerburgaz’dan ve Yeşilkoy’den gelen gruplar, Şişli tarafından gelip Pangaltı’da buluşuyor, müzik eşliğinde, ana caddelerden Kurtuluş’un göbeğinde bulunan Kır Gazinosuna kadar defile yapıyorlar. Müzik grupları daha sonra o civarda değişik yerlerde çalacaklar.
Eskiden, Kurtuluş’ta çok sayıda bostanlar ve yeşil alanlar vardı. Orada insanlar ve karnavala katılanlar buluşuyordu ve defilenin sonunda eğleniyordu.
Kurtuluş'ta karnaval yürüyüş 1930 yıllarında - Ömer Küley 'den verilen foto
Osmanlı İmparatorluğu zamanında ve daha sonra Cumhuriyet’in ilk yıllarında, rum toplumu Tatavla Karnavalının başlangıcı olsa bile, Müslümanlar, Ermeniler ve Yahudiler şenliklere katılıyorlar. Dini nitelikle ilgilisi olmayan sadece eğlenmek ve defile katılmak veya gazinoda karnavalcılar ile müzik dinlemek için, bir iki kadeh içmek, dans etmek icin geliyorlar.
Tatavla karnavalı 1941 yılına Türk devleti tarafından yasaklanmasına kadar devam etti.
1943 ile 2009 yılları arası, Apokriá sadece şehrin küçük Rum topluluğu tarafından Beyoğlu veya Moda’da, kapalı çevrede, kutlanıyordu.
Bu son seneler, bir kaç rum kökenli vatandaş şehrin meyhanelerinde buluşup Tatavla karnavalı canlandırmanın yollarını arıyorlar.
Karnaval topluluk Pera'da 1930 yıllarında - "Beyoğlu 1930" kitaptan foto
2009 yılında, ilk karnaval yapılıyor, hala kapalı çevrede. 70-80 kişilik kostümlü grup Kurtuluş’ta Madame Despina’nın meyhanesinde buluşuyor.
Karnavalı tekrar yaşatmak arzusu günden güne yükseliyor ve 2010 yılında, Feriköy, Pangaltı ve Kurtuluş caddeleri, son defileden yaklaşık 60 sene sonra, tekrar karnaval kutlayanları görüyor.
Her yerden gelen yaklaşık 200 kostümlü kişi, ama eskiden yaşanan sevinci tekrar yaşatma arzusu içinde toplanan, sokaklarda müzik eşliğinde ve dans ederek, ellerinde “Tatavla Baklahorani karnavalı” pankartı açarak yürüyorlar - Baklahorani defilenin yapıldığı günün adı. Gece geç saatlerde semtinde bir salonunda sona eriyor.
2010 Tatavla karnavalının yürüyüşü - Hüseyin Irmak'tan verilen foto
Kaç kişi bu sevimli gelenekten haberdar, suphesiz azdır. Bu miras, Istanbul halkının bir kısmı tarafından bırakılan, şehrin etnik-kültürel mozaiğinde yer buluyor.
İstanbullu Rumlar tarafından bazı kaygılar dile getirildi, yeni bir polemik yaratmaktan çekinerek. Organizatörler bu halik sevdiği gösterinin iyi geçmesi için büyük caba harcıyorlar. Bu gösterinin amacı değişik kökenlerden ve çevrelerden gelen kadın ve erkekleri, başlangıcı asırlara dayanan bir bayram sayesinde eğlenmeye davet etmek.
Bu yazının gerçekleşmesi için verdiği bilgiler ve ayırdığı zaman için Hüseyin Irmak’a çok teşekkür ederim. Kurtuluş’ta büyümüş ve uzun yıllar yaşamış olan Hüseyin Irmak, Tatavla karnavalının yeniden doğuşunda önemli rol oynayan, cok zaman ve enerji harcıyor.
Pazartesi 7 Mart saat 20’de yapılacak olan 2011 yılı kutlamasına başarılar dileriz, şenlik başlasın !
/fdata%2F4237557%2Favatar-blog-1209333484-tmpphpzgBnQU.jpeg){kind=avatar}