Fransızca versiyonu lepetitjournal.com Istanbul elektronik gazetesinde 4 Ocak 2017 tarihinde yayınlandı

Uzun boylu, ince, dudaklarında daimi bir gülümsemeyle 20 yaşındaki Melad yarın üçüncü yaşamına başlayacak.

İlk hayatı Irakta idi. Musul'da dünyaya gelişinden birkaç hafta sonra ailesi Türkiye sınırına 120 km uzaklıktaki Irak Kürdistan'ında bulunan Zakho kentinde yaşamını sürdürmeye başladı ve 17 yıl boyunca da o kentte kaldı.

Oranın her şeyi farklıydı; dili, kültürü, idari yapısı.Lisede 11.sınıfa kadar okudu (sistem Türkiye'deki gibi) ama eğitimine devam etmek istemedi zira eğitim sonunda verilen diploma Arapça olmayıp Kürtçe dilindeydi; oysa orada öyle bir eğitim temeliyle başarılı olmak maalesef imkansız. Babası araba tamircisi idi. Kendisine ait büyük bir tamir atölyesi ve ayrıca iki konutu bulunuyordu.

Aile Irak'tan 3 Eylül 2013 tarihinde ayrıldı; İŞİD o bölgeye yerleşmeden 6 ay kadar önce. Bir otobüsle Melad, annesi, babası ve ve sırasıyla 12 ve 14 yaşlarındaki iki genç kardeşini 24 saatte İstanbul'a getirdi. Neden İstanbul'u seçtiler? Çünkü burada Hristiyan olarak yaşayabilirlerdi; kiliseler mevcut, hareket ve iş olasılıkları bulunmakta...

Ağabeylerinden biri hala Zakho'da yaşıyor, diğeri ve ablası 10 yıldan beri Avustralya'ya yerleştiler. Ailesi yurt dışına gitmeye karar verdiğinde, halen Irak'ta kalan ağabeyisi Miron, üniversitenin ikinci yılını tamamlamakta olup, ülkesini terk etmek istememiştir. Babasının evinin birinde oturup diğerinin kirasını almaktadır. Böylece az da olsa ailesine katkı sağlayabilmektedir. Ailesi Avustralya'ya göç ettiğinde belki o da aile birleştirmesi kapsamında onların yanına gider.

Geldiklerinde, burada yerleşmiş Iraklılarla bağlantı kurarak, izlemeleri gerekli yöntemleri öğrenip, hep birlikte mülteci sıfatıyla Ankara'daki Birleşmiş Milletler Temsilciliğine başvurarak Avustralya'ya iltica talebinde bulunuyorlar ve orada aile birleştirmesi istiyorlar.

Melal için (İstanbul'da geçirdiği) ilk üç ay çok zor oldu, dili konuşmuyordu ve tek bir Türkçe kelime dahi bilmiyordu; yeni bir ülkeye uyum sağlamak da zor işti. Ailenin her ferdi farklı biçimde davrandı: babası için durum daha kolaydı, annesi ise Türkiye'de yaşamaktan nefret ediyordu, Türkçeyi öğrenmiyor ve her gün buradan ne zaman ayrılacaklarını soruyordu...hala bugüne dek durumuna alışmış değil. Genç adam, annesini böyle görmekten ıstırap duyuyor ve onu, örneğin İngilizce öğrenmeye, geleceği düşünmeye, bir şeyler yapmaya çaresizlik içinde teşvik ediyordu.

Keza ailesi ve kendisi, çevrelerindekilerden hiçbir Iraklının Zakho menşeli olmadığını fark ettiler; çoğunluk Bağdatlı Iraklıydı dolayısıyla Melad fazla arkadaş da edinemedi.

Iraklılar Türkiye'ye yaşamak için gelmiyorlar, burası onlara başka bir yere geçebilmek için bir durak; kimi ABD'ye, kimi Kanada'ya, kimiyse Avustralya'ya veya başka ülkelere gidene kadar bir bekleme durağı olarak görüyorlar Türkiye'yi. Oysa Melad "bekleyiş yıllarının bir kayıp süreci olmaması için bir şeyler yapabilirim" diye düşünüyor.

Öte yandan tanıdığı Iraklı mültecilerin hiç biri ülkelerine geri dönmeyi düşünmüyorlar. "Kürtçe konuşuyorsan Irak Kürdistan'ında yaşayabilirsin, orası tehlikeli bir bölge değil. Ancak Birleşmiş Milletlere iltica dosyanı verdiğinde o bölgeden geldiğini bildirdiğinde seni kabul etmeyebilirler. O zaman oraya geri dönmek zorunda kalırsın..." diyor genç adam.

İstanbul'a yerleştikten sonra Melad sığınmacı çocukları bünyesinde barındıran Don Bosco okulunu duydu ve Türkiye'ye geldiğinin ilk yılı orada okumaya başladı. 17 Yaşında, okulunun en büyüğü idi; yanındaki öğrenciler 15-16 yaşları arasındaydılar.

3 haftalık dersten sonra, arkadaşı Danyel, gençlerin İngilizce öğrenebileceği Oratorio adlı bir kabul merkezi bulunduğunu söyledi. "O zaman oraya gitmeliyim" diye düşündü Melad. Yeni kayıt yaptıracakların bir kefile ihtiyaçları olduğundan Danyel onun kefili oldu. Birlikte gittiler ve oranın sorumlusu olan Jacky Doyen ile tanışarak onunla İngilizce konuştu...bu dili zaten biliyordu zira 5 yıl boyunca Irak'ta bir İngiliz okuluna gitmişti.

Gerçekte, devlet okulunun müdürü onun iyi İngilizce seviyesini tespit edip, ona zamanında böyle bir okulun mevcudiyetinden söz etmişti, bu da Melad için bir fırsattı. Türkiye'ye geldiğinde sadece sözlü pratik yapması gerekiyordu, zira Irak'ta okulda Kürtçe, sokaktaysa Arapça konuşulurdu İngilizceyse konuşulmazdı.

Sonuçta Melad'ın Türkiye'deki ilk yaşam yılı Pazartesiden Cumaya Don Bosco okulunda, hafta sonlarıysa Oratorio'da geçiyordu. Erkek çocuğu olduğundan, Iraklı kızlara nazaran o okullara gitmekte sıkıntı yaşamadı.

Oratorio'da Kutsal Kitap'tan konuşuluyor, Kutsal Söz açıklanıyor ve oradaki Salezyen Cemaati gençleri Allah'a yaklaştırmayı hedefliyor; orada ayrıca sportif ve kültürel etkinlikler de yapılıyordu; basketbol, voleybol, masa tenisi, baby-foot türünden, ayrıca Noel ve paskalya yortuları sırasında da partiler düzenleniyordu.

Kışın her cumartesi ve pazarları 1-1,5 saatlik ingilizce dil kursları verilmektedir zira yetkililer bu mültecilerin bir gün, İngilizce konuşulan bir ülkeye göç edeceklerini, dolayısıyla İngilizceye ihtiyaç duyacaklarını biliyorlar.

Oratorio'ya geldiğinde orada yaklaşık 80 genç bulunuyordu. O sayı 100'e, daha sonraları 120'ye çıktı. Halen 18-25 yaş grubunda yaklaşık 60 genç hafta sonu orada buluşmaktadır.

Son aylarda "Don Bosco ile 2016'da genç Iraklı sığınmacı olmak" adlı bir tiyatro oyunu gerçekleştirdi ve NDS gösteri salonunda 10 gün öncesinde oyun oynandı. Melad o zamana kadar hiç tiyatroda oynamamıştı. Jacky Doyen projeyi gruba anlatıp oyun katılmak isteyenleri sorduğunda, Melad hemen olumlu yanıt verdi. Riki lakaplı ve Don Bosco okulunda çalışan biri senaryoyu yazdı: 9 farklı yaşam dilimi; bunlardan 5'i Irak'ta, 4'ü Istanbul'da geçmektedir. Riki oyunda yer almadı ama oyunun yöneticisi gibi oldu ve dramatik sahne sanatı hocası Kemal Oruç ile birlikte oyunun gerçekleşmesine katkıda bulundu.

Geçmişte tiyatro yapmış 2-3 genç dışında yeni oyuncular için ilk provalar zor oldu. Roller oyunculara dağıtıldı ve iki ay boyunca gençler gerçek yaşamlarını sahnelendirmek için çalıştılar.

2015'den beri Jacky Doyen bu projeyi yapmayı tasarlıyor ve bundan söz ediyordu ama nihai karar 2016 eylülünde alındı. İki ay ve 80 saatlik prova sonucunda - haftada bir gece ve ayın ilk hafta sonlarıyla başlayan ve gösterim sayısı artarak giden oyun çok gerçekçi ve özgün biçimde seyircileriyle buluşmuş oldu. Yeni bir proje daha öngörülmekteydi ancak bu kez Melad "Ben artık gidiyorum" yanıtını verdi.

Bu deneyim ona ne getirdi? Eğlendi, keyif aldı, oyunculuğunun yanı sıra kendisine "sahne yönetmenliği" rolü verildiğinde oyuncuların sahne girişlerini vs. düzenlemişti.

Türkiye'de geçirdiği ikinci yılda evde çok Türkçe okudu ayrıca Jacky Doyen'in hazırladığı bir program kapsamında Afrikalı bir gruba İngilizce öğretti. Başta Melad bunu kabul etmek istemedi. 50'sinde, babasının yaşındaki erkeklere ders veremeyeceğini düşündü ama sonunda yaptı...

Bu son yıl, gidene kadar Caritas'ta tercüman olarak çalıştı ve bu dönem boyunca, işi gereği Bağcılar, Esenler, Sultan Gazi (kendince beteri olamaz) gibi birçok zor semtlerde ikamet eden Suriyeli mülteci ile tanıştı.

Bundan sonra ailesi ile birlikte 24 Ocak'ta gideceği Melburn'da başlayacak olan üçüncü yaşamını nasıl görüyor? Orada ne yapmayı düşünüyor?

Üniversiteye gitmek istiyor ama hangi bölüme gideceğini bilmiyor. önceleri Avustralya'ya gitmek için vizesini aldığında bunu düşünmeye başlayacağını söylüyordu, şimdi vizeyi aldığından beri ise, kafasının karıştığını ve düşüncelerinde kaybolduğunu itiraf ediyor.

İleride hangi mesleği yapmak istiyor, kendisi de daha bunu bilmiyor. Küçük iken, anne ve babası ona "doktor olursan iyi olur"; "doktor yada mühendis ol" derlerdi ama bunlar yapmak istediği meslekler değil. Doktor yada mühendis olacak ise, bunu ebeveynlerinin tercihi olduğu için yapacak ama... Tiyatro oynayacak mı, onu da bilmiyor, bunu düşünmedi, ama sanmıyor zira çok stresli bir iş.

Öncelikle Avustralya'daki yaşama uyum sağlamak ve sonrasında yavaş yavaş olayları yerli yerine oturtmak gerekecek.

Hıristiyan olarak Melad kendisini kiliseye çok yakın hissediyor, birçok etkinliğe ve toplantıya katılıyor. daha önceleri Irakta 'da bu tür etkinliklere katılırdı zira babası "şamas" idi. Bu, papazın yokluğunda onun yerine geçebilecek ve ayini yönetebilecek kişiye verilen addır.. Her pazar kiliseye gitmesi zorunluydu; bunu her zaman istemiyordu ama yine de gidiyordu... Bu onun tercihi değildi ama şimdi babasına, kendisine böyle bir hediye sağladığı için şükrediyor. Melad da bizzat küçük bir "şamas" oldu.

16 yaşında ayine gidiyordu çünkü orada arkadaşlarıyla buluşuyordu....bugün de Melad hala ayinlerde papaza yardımcılık yapmaktadır; özellikle de görkemli törenlerde (örneğin Papa'nın 2014 Kasım sonunda İstanbul'u ziyaretinde, veya 2016'daki yeni Episkopos tayin töreninde olduğu gibi).

Oratorio'da özellikle sığınmacı olmanın kötü bir şey olmadığı, bunun insanı diğerlerinin altına indirmediğini öğrenmesi dışında, Türkiye'de geçirdiği üç yılın ardından Melad'da ne kalacak? Tabii Türkçesi, Türk algılama biçimi ve insanların burada nasıl düşündükleri. Kanısınca Türklerin düşünce yapısı Iraklılarınkinden farklı ve Avrupalılarınkine daha yakın.

Melad'ın ana dili Keldani, Kürtçeyi biliyor (bu, ilk yaşamında, okulda ve sokakta gerekliydi), Arapçayı televizyondan ve okuyarak öğrendi, İngilizceyi ise (TOEFL'in denkliğine gelen IELTS sınavını Türkiye'de geçti) söktü, Türkçesini de çok iyi geliştirdi ve dört aydan beri Duolingo uygulamasıyla Fransızca öğrenmeye başladı. Halen, sahip olduğu geniş düşünce yeteneği gibi, Melad'ın dil bagajı saygın bir yoğunlukta.

Güle güle git, yolun açık olsun tatlı Melad!

Buraya tıklayarak, fransızca versiyonu okuyabilirsiniz.

Altı yaşındayken 1943 yılında babasının ölümünde kral olan Bulgaristan II. Simeon birkaç gün İstanbul'daydı Türkçe versiyonu olan anıların yayını için, çok özel kaderi olan bu adamla buluşma fırsatı.

N.R. : Majeste, Sofya’dan ann­eniz, kız kardeşiniz ve bir teyzenizle ayrıldınız İstanbul'a gelmek için. Sirkeci tren istasyonuna 17 Eylül 1946 tarihinde sabah vardınız ve aynı akşam İskenderiye’ye devam ettiniz ve orada 1951 yılına kadar yaşadınız İspanya'ya yerleşmeden önce. 50 sene sürgünden sonra 25 Mayıs 1996 tarihinde Bulgaristan'a dönüşünüzden beri, Türkiye'ye tekrar geldiniz mi ve sizin için İstanbul ne temsil ediyor ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : Hayır, çok defa geldim, birinci sefer 1967-68'e doğru ama Bulgaristan’a döndükten sonra, çoğu defa. İstanbul her zaman bir başkent oldu, zaten Bulgarca ona kral şehri – tsarigrad – diyoruz, anlamlıdır! Onun geçmiş farklı imparatorluklarda, Romalı, Bizanslı, Osmanlı, ona bir başkent rolü verdi ve kültür anlamında ona gelmek her zaman bir haç yolu oldu benim için.

Burada dostlarım dışında, kaçınılmaz şekilde İstanbul'da geçen tarihi hakkında çok okuduğum için, burası ile çok çok güçlü bir bağlantı var. Annem, sürgün olunca, oldukça sık sık buraya geliyordu çünkü imparatorluğun ailesinden ve Mısır'dan Türk dostları vardı. Her zaman : “Bak, burası second place ! Bulgaristan'a gidemiyorum ama burası ülkeyi, âdetleri o kadar bana hatırlatıyor.” derdi. Öyle bir nostalji gibi buraya gelirdi, bunu sizi gösteriyor ne kadar benzeşim var bu iki komşular arasında. Açık havalarda, Karadeniz sahile gidiyordu Bulgaristan'a bakmak için... Garip nasıl bu şeyler kalıyor...

N.R. : Sébastien de Courtois katılımıyla yazdığınız anılarınız 2014 yıl sonunda Fransızca Flammarion kitapevinde yayınlandı ve Türkçe Yapı Kredi yayınlarında yeni çıktı. Hangi başka versiyonları var ya gelecek ve bu Fransız ve Türk baskılarına ne önem veriyorsunuz ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : İlk Bulgar versiyonu Fransızcadan iki hafta önce çıktı. Notlar, kayıtlar ve pek çok belgelerim vardı, bunları topladık bir anlatma çıkartmak için. Kitap Haziran 2016 yılında İspanyolca da çıktı bu ülkeye bağlılığımdan dolayı ve bir İngilizce versiyonu umuyoruz 2017 için.

Fransız dili benim için o kadar önemlidir, ben Fransız lisesinden mezunum, benim 5 çocuklarım gibi zaten. Bu anlatma onlara vakfedildi ve torunlarıma da, köklerini daha iyi bilsinler ve onlarla büyüsün diye.

Ülkemin ön komünist geçmiş ile bir birleşme çizgisi bana rağmen olduğum için, 70 sene politik hayatımdan sonra devretmek gerekiyordu. O kadar defa fark ettim ki insanlar seçici şekilde yazıyor ve kolaylık her zaman sansasyonel tarafına dönüyor. Ama tarihi sadece kazananlara bırakırsak, yetmiyor. O yüzden canlı hatıralarım ile göstermek istedim, bu “ben”i öne çıkarmak o kadar zor olsa bile çünkü düşünüyorum ki yalnız hiç bir şey değiliz, hayat buluşmalar ve tesadüflerden ibarettir.

Tarih hakkında çok okuyarak, fark ettim ki bir kişinin hayatı ölümünden sonra çok defa manipüle edildi ve bu tahminler ya da söylentiler üzerinde kişilerin yargılanma alışkanlığını bozmak istedim, ne yazdıkları ya da kendi yaptıkları daha iyidir.

Bu Türkçe yayından da çok mutluyum, bu önemli komşu ülkeden her zaman beni çok ilgilendirdi ve ona çok yakın hissettiğim için.

N.R. : Bulgaristan'da, önemli bir Türk minoritesi bugün var, hele komünist zamanında mecburi göçmelerden. Bulgaristan'dan ve Türkiye'den Türkler iki komşu arasında bir köprü rolü oynayabilirler mi size göre ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : İstatistiklere göre, bizde % 8 türkofonlar var. Bu bağ gerçektir ve yüzyıllardır var. Bulgaristan Türkiye'den Avrupa'ya direkt ve fiziksel yolun üstündedir, öyle pratik ve jeografik sebebi var. Bizde de Türk yatırımlar var ve o halde, ne olursa olsun bir köprü var.

Türk kökenli topluluğumuz – azınlık ismini sevmiyorum – özellikle bir köprü olarak kendisi hissetmiyor bence. Bağları var ama aslında, kendilerini çok yerli hissediyorlar diye düşünüyorum çünkü onlar yüzyıllardan beri oradadır, 16. Yüz yılında Anadolu’dan gelmişler. Ama aynı zamanda bir bağlantı var eminim. Zaten, Türkiye'de oturan ve Türk kökeni olan çok Bulgarlar var ve ara sıra memlekete geri geliyorlar; bazen seçimlerde oy verebilirler, demek ki zaten bir ortakyaşama var.

N.R. : Plovdiv şehri için çok özel bir bağlılığım var çünkü Mevlâna hakkında orda 2012 yılında ilk kültürel etkinliğimi yaptım ve inşallah 2019 yılında Plovdiv Avrupa Kültürel Başkenti olunca yeni bir tane daha büyük yapmaya düşünüyorum. O yıl için bugünkü Bulgarlar ve Plovdiv'e gelecek yabancılar belki bilmedikleri Bulgaristan’ın tarihinin bir parçası 1908-1946 arasında krallık olduğunu tanıtmak için bir projeniz var mı ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : Plovdiv çok güzel bir şehirdir, özellikle 18 YY sonundan ve 19 Y. Yıldan Osmanlı mimarlığı bir damgası var ve çok özel bir niteliği veriyor. Plovdiv 2019 yılında evet Avrupa Kültür Başkenti olacak, çok gurur duyuyoruz ve bu seçimi iki ellimle destekliyorum. Plovdiv Belediye başkanı çok enerjik ve becerikli bir insandır ve bu çelençi kaldıracak.

Sofia'daki büromda muhteşem bir dönen derviş heykelim var ve ona sık sık bakıyorum. Haklar ve Özgürlükler Partisinin Türk asılı Bulgar eski şefi Ahmet Doğan'ın bir hediyesidir.

Açıkçası, 2019 için şu anda projem yok ve yaşıma göre, çok fazla uzun vadesi olan yapmamak lazım (gülme) ama bizdeki komisyon ile bakmam lazım.

Bulgaristan krallık dönemine gelince, bir yaş grubu için, tarih öncesidir (gülme) !

N.R. : Türkiye'de Osmanlı dönemi konusunda, gerçekten her gün daha büyük bir çekiciliği var. Sultan Süleyman hakkında çok farklı dillerde de yayınlanmış televizyon dizisi sayesinde gördük. Fikriniz var mı nasıl bu tarih süresi bugünkü Bulgarlar tarafından hissedilmiş ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : Çok çeşitlidir diyebilirim ama çok yakın zamanda, Parlamentoda bir tartışma oldu yeni tarih okul kitapları hakkında Osmanlı egemenlik, Osmanlı var olma, Osmanlı pasajı, kölelik, ...söylemek gerekiyor mu diye... bunun hepsi bir terim ile beş yüzyıla yakın boyunca Osmanlı var olduğunu açıklamak için. Bir yandan normal ve eğer onu sömürmek istersek, daha çok normaldir çünkü hemen bir tane düşman veya size baskı yapan birisi bulunabilir.

Herhangi bir kimse, 19 Y Yıldan büyük yazar Ivan Vazov’un en popüler edebiyatımızın parçası “Boyunduruk altında”dan bir geçit söyleyebilir. Boyunduruk altında demek ne isterseniz demek ama mecburen eziyet eden bir şey değil. Böyle olduk bir dönem.

Enteresan çünkü 19 Y. Yıl ortasına kadar, çok fazla yazılı bir şey yoktu çünkü her şey çok iyi geçti. Vergiler ödendiği ve padişaha saygı gösterildiği takdirde, söylenecek bir şey. Küçük bir dönemde görevi kötüye kullanmalar, tepkiler ve geri tepkiler oldu, egemen olan bir imparatorluk için normaldir. Bu dönem o kadar kısadır beş Yüz yıllara göre ki gerçekten yoğunluğu azaltmak gerekir ve aynı zamanda mantıklı olmak lazım.

Gençler için, zaten o kadar uzak bir şeydir ama ne yazık ki bazen insanlar onu kafasına sokmak dener, özellikle bu zaman gösteriyor... Bir imparatorluğa mensup olduk ve tabi ki her yönde etkiler oldu, özellikle kültür, mimarlık,...

Geçen gün şaşırdım Bulgaristan'da güney doğuda küçük bir köye gittiğimde. Orada tüm evler aynıdır, alt bölümü taştan, yukarısı tahtadan yapılmış, bir sinema dekoru gibi o kadar güzeldir. Orada, mesela, Osmanlı zamanından ve neler olduğundan bahsedildi. Orada 1760 yılında yapılmış muhteşem bir kilise var, bu erkendir. Öyle görünüyor ki kiliseler de vardı ve sadece bachi buzuk taraf değildi.

Yanındaki köy tümü Müslüman ama kökeni Müslüman Bulgar ve beraber çok iyi anlaşıyorlar. Bir var olan geçmiş mevcut, onu şeytanlaştırmamak gerekir bazen şimdi olaylardan, yeni politikadan dolayı yapmayı deniyorlar ve abartıyorlar... Gerçeğe bakmak lazım ve en sonunda iyi anlaşmakta fayda var sadece iki ülke arasında değil ama insanlar arasında düşünmek lazım.

Bu sabah, bir adam ayakkabılarımı boyamak için ısrar etti. Bana sıkıntı veriyor, öyle bir üst ırk gibi hissediyorum ve “Hayır teşekkür ederim” dedim. O zaman bana sordu “Where are you from” ve ona “Bulgaristan” cevap verirken, o kadar büyük bir gülümseme aldım ve bana dedi “Ah komşu !)”. Demek ki, gerçekte, doğal bir yakınlık ülkeler arası var.

N.R. : Bugün Bulgaristan'da rolünüz nedir ve, yaratığınız ve başkanlık ettiğiniz parti ile 17 Haziran 2001 yılında yasal seçimleri kazandıktan sonra 2001-2005 arası Başbakan oldunuz, 2009 yılında politika sahnesinden çekildiniz, ülkenizde yeni bir politik rol oynamayı düşünüyor musunuz ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : Hayır öncelikle çünkü zamanı değil, ikincisi çünkü faydası yok ve ayrıca da yaşımı düşünmek lazım. Kasım ayında başkanlık seçimleri olacak. Geçen sene, bana dediler “Evet, yapmalısınız !” “Yaşımı düşünün” cevapladım ve bana dediler “Evet, ama bakın Adenauer ya da başkaları”. Ama istisna örnekleri bana aktardılar.”

Sadece bir isteğim var, emekli olmak, torunlarımı daha çok görmek, daha çok okumak. Ama işte, bana sürekli talep geliyor, gittikçe benim asıl mesleğim ve başlangıçta olan rolümde, hâlbuki bir zamanlar kötü Başbakan oldum. O kadar ziyaretçi yurtdışından geliyor ve beni görmeyi istiyorlar. Bugün başka bir roldür ama bilmiyorum hangisine benzitilebilir. İnsanlar onlara dediklerimize güveniyorlar, bizim düşüncelerimizi duymak istiyorlar, belki çünkü yaşlı ve daha usluyuz.

Tüm sebepler mümkündür ve maalesef çok ve çok fazla meşgulüm, farkındayım. Eşim ve çocuklarım bana çok defa ihtar yapıyorlar “Ama henüz bitmedi mi, bir defa hayır diyemez misin ve biraz seçemez misin ?” ama çok zor. Aynı tarzda devam edebilirim çünkü sizin meslektaş arkadaşlarınız ile görüyorum politika soruları için, benim canlı belleğim iki döenmi kapsıyor, komünizm öncesi ve sonra ve demokratik çağ, aynı tarzda bir köprüyü andırır.

N.R. : Şu anki Bulgar tarih kitapları krallık zamanı ve Bulgar krallarını yenide anıyorlar mı çünkü komünizm zamanında, bu bilgiler iptal edildi ?

II. Simeon Bulgaristan Kralı : Bu konu hassastır, bazen karmaşığı var, o kadar korkunç şeyler krallık zamanı hakkında söylemek mecbur edildi, bir otokrasi olduğu, vs,.. monarşi öyle bir şey ki nasıl konuşmak gerekir bilinmiyor, birinci, ikinci ve üçüncü krallıktan. Komünizm zamanında, “Birinci, İkinci Devlet” formül kullanıldı ve bugüne kadar, bazen insanlar henüz “Üçüncü krallık” diyemiyorlar, beni sinirlendirmek için ya da kültür yokluğundan değil ama çünkü bilinçaltıdır. Bununla birlikte, çok konferanslarda görüyorum, durumlar gelişiyor. Geçen gün, üniversitenin yıl başlangıcındaydım; iki profesör konuşmaya başladı ve krallık hakkında bir şey dediler bana hitap ederek. Belki bu bir kanıttır ki yavaş yavaş normal terminoloji'ye dönüyoruz daha az cumhuriyetçi olmadan.

Aynı tarzda kuşaklar farklı düşünmek ve davranmak mecbur oldular. İnsanlar bazen unutmaya yöneliyorlar yaşamı daha zorlaştırmamak için, fazla düşünmemek ve o zaman moda olan şeyler alıyorlar, base word ancak neden, nasıl, ne düşünmeden? Ama tarih kitaplarında, şu anda, hâlâ Üçüncü Devletten bahsediyorlar ve benden orada, Başbakan Saxe Cobourg (onun orijinal ismi Siméon Borissov de Saxe-Cobourg-Gotha yada Sakskobourggotski). Gazetelerde, sık sık kral denir ve de Bey Saxe-Cobourg yeniden, böylece Cumhuriyeti ele vermiyorlar gibi.”

Saadet Özen tarafından Fransızcadan Türkçeye çevrildi ve Bulgaristan'ın II. Simeon anıları çıkışı için, Yapı Kredi yayınları Oditoryumu cuma 6 Ekim 2016 tarihinde yaklaşımı kolay ve nefis sevimli olan bu çok özel kadere sahip adamla bir buluşma, organize etti.

Fener Rum Patrik Bartolomeos 1. ve Monseniör François Yakan, Türkiye asiro-keldani patriarkal naipi katıldılar.

Kralla tanıştırmak ve onunla bir konuşma yapma misyonu çok değerli Pr. Dr. İlber Ortaylı’nın oldu o kadar özel kaderi olan adamın çok küçük bir bölümünü tanıtmak ile görevliydi.

Bu karşılıklı ve herkesten birkaç sorularının cevaplama dönemi bittikten sonra, II Simeon seve seve vakfetmeler seansı yaptı ve ona yaklaşmaya istediğini insanlarla konuştu.

Buraya tıklayarak, fransızca versiyonu okuyabilirsiniz.

Tam 13 yıl önce, 24 Ağustos 2003'te, Kapadokya'ya geldim Türkiye'de yerleşik olarak ilk günleri geçirmek ve Nevşehir'de ilk turistik ikametimi yaptırmak için.

O zamanlar, ülkedeki diğer şehirlerde ikamet belgesi almak İstanbul’dan daha kolaydı ve benimle gelen en eski türk - ve frankofon - Murat arkadaşım - 1998 yılından beri tanıyordum – beraberce yabancı polisine gittik başvuru için, polisler ile bir çay içmek aynı zamanda ve iki gün sonra değerli belgeyi almak için...

Murat’ın muhteşem oteli Taka Evi’nin terasından ,bugün de hep hayran olduğum Güvercin Vadisi ve 1985 yılında Unesco Dünya Miras Listesinde eklenmiş olan Göreme Milli Parkı manzarası var.

Bu yıldönümü dolasıyla, kaynaklara dönmek, burada küçük bir duraklama yapmak ve yaptığım yolu ve simit ülkesinde 13 seneden beri tüm yaşadıklarıma bir bakmaya karar verdim.

1998 yılında, Türkiye'ye ilk defa gelirken, hiç düşünememiştim ki bu ülke birkaç sene sonra beni kabul edecek ve bana birinci hayatımdan çok farklı bir ikinci hayat verecek.

Ne kadar güzel buluşmalarım oldu, İstanbul'da ve yolculuklarımda hem yerli hem de başka ülkelerde oturan türkleri, hem de fransızları, belçıkalıları, italyanları, suriyelileri, iraklıları ve tüm dünyadan gelen başka kişileri tanıdım.

Anadolu’da ya da Türkiye’nin Avrupa Yakası Rumeli’de ne kadar şahane yerler beni kendisine hayran etti, büyüledi, sorguya çekti, konuştu, bu dünya şehrinde bir tek olan bir çevrede , Avrupa’yı Asyaya bağlayan Boğaz ile.

Bu 13 yıl boyunca, ne kadar heyecan verici zamanlar ve hadiseler ve dokunaklı anlar yaşadım ki hiç bir zaman hayatımda bunları tanımayı hayal edemiyordum ve beni dönüştürmeye devam ediyorlar.

Bana sadece tabiiyet verdiğinden değil ama çok fazla sevdiğim bu ülkeyi tanımak ve tanıtmak için sanki 10 defa daha yaşamam gerekir.

Bu tüm buluşmalar ve keşifler, bence, sadece bir rastlantı değil ama benim buradaki kısmetim ve kaderimdirler.

Bu at başı giden içimde olacağını hissettiğim yarım bretzel ve yarım simit beni mutlu ediyor, bu paha biçilmez zengin çift kültür, devam ettirilmesi gereken ve iyi kullanmaya devam edeceğim kıymetli değerlerdir.

Türkiye’de yerleşme kararımı verirken bu maceraya, başlangıçta çok sayıda olmayan inananlara ve o zamandan beri günlük hayatımda tüm olanlara, bu site sayesinde tanıdığım ve aynı adı taşıyan FB grubumdan üyelere, bana verdikleri her şey, tüm paylaşımlar, arkadaşlık bağları ve bazen ardından gerçek buluşmalar için sonsuz teşekkür ederim.

Simit ülkesinde geçirdiğim bu 13 yılda, yüzlerce sayfa ya da bir veya birkaç kitap oluşturabilmek için yazabileceğim çok malzemelerim var.

Buraya tıklayarak, fransızca versiyonu okuyabilirsiniz.

http://www.takaev.com/

Geniş ve ışıklı bir spor salonu güzel bir sahne ile süslendi. Haziran başında İstanbul Anadolu yakasında bulunan Maltepe Ceza İnfaz Kurumları Kampüsünde yabancı uyruklu erkek hükümlü ve tutukluların barındırıldığı 3 Nolu L Tipi Cezaevindeyiz. Bayanlar Bakırköy'de kalıyor. Bu kampüste toplam 5 cezaevi var : iki kapalı türk vatandaşlar için, bir kapalı yabancılar için, bir çocuk ve gençler için ve bir tane açık cezaevi.

Bu öğleden sonra, her sene olduğu gibi, burada 97 farklı uyruklu 1582 hükümlüden – kendine bir dünya - birkaç kişinin verdiği bir gösteri var.

Protokol ve diğer başka kişiler için ayırılan üç sıraların arkasında, burada toplanan yaklaşık 500 kişi sandalyelerde yada basamaklarda oturan çoğunluk hükümlüdür.

Bazıları, spor elbiseleri giymiş bir futbol turnuvasından döndükleri için. Başkaları beyaz gömlek ve kolsuz yelek ile misafirlere hizmet ediyor.

Farklı mahkumlar tarafından kendi dillerinde hoşgeldiniz mesajı ve sonra hepsi beraber türkçe olarak hoşgeldiniz diyorlar. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın ardından Kurum Müdürü Ziya Baytam ve İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcı Fehmi Tosun tarafından açılış konuşmaları geliyor.

Tüm Konsoloslar davet edildi ama sonuçta o gün Rusya, İran, Polonya ve Kazakstan temsil edildi.

Gösteri – sadece cezaevinde gönüllü mahkumlarla personnel yardımıyla – öğretmen, psikologlar, memurlar – günde iki saat üç ay boyunca çalışma karşılığında başlayabilir.

İlk olarak grup İspanyol sahneye çıkıyor ve özellikle hareketli ritimler ile salonu ateşliyor. Ardından siyah pantalon ve beyaz gömlek ile kırmızı etol kemer giyen altı erkek çıkıyor ve onlar da roman dansı ile seyircileri büyülüyor.

Gömlekli ve kravatlı 7 oyuncudan oluşan L3 Vokal Grubu – adı cezaevinden – geliyor ve türkçe şarkılar söylüyor.

Sonra genç bir nijeryalı iranlı müzisyenler ile türkçe de şarkı söylüyor.

Dinleyiciler farklı gösterileri alkışlıyor ve coşkularını gürültülü bir şekilde gösteriyor.

Dört erkek geleneksel elbiseler ile Ege yöresine ve Batı Akdeniz bölgesine ait harmandalı zeybek oyunu ile heyecanlandırıyorlar.

Resmi sıraların hemen arkasında, bir hükümlü, aşağı yukarı altmış yaşında, boynunda bir haç, sandalyesinde dans ediyor.

Gösteri genç Afrikalı grubu tarafından Break Dans performansı ile bitiyor ve ardından bu çok hoş, bir infaz koruma memuru ile grup halay yaparak kapatıyor. Aslında bu infaz koruma memuru dansörlere eğitim veren kişi ve onlarda bir Türk kadar bu işi becerebiliyorlar.

Müziğin çağrısına dayanamayan iki erkek dans etmek için kalkıyor aynı basamakların üstünde üç kişi gibi, birkaç personel üyesi onları takip ediyor.

Personel sempatik ve alçak gönüllü, tanıdığımı Ümraniye T Tipi cezaevinde olduğu gibi. Hükümlü ve infaz koruma memurları arasında kolaylıkla iyi geçinmek… sadece ve her şeyden önce insan olunca... bunlara inanmakta ne kadar uzaktayız. Buna inanmak için sadece karşılıklı görüşmeleri ve sıcak ambiyansa tanık olmak yeterli.

Program sonunda, günlük sanatçılar sahnede toplanıyor mutlu bir fotoğraf seans için.

İzleyiciler gruplar olarak yavaş yavaş gidiyor, bazen yanında sandalye ile… ama özellikle gözlerinde bir neşe kıvılcım ile.

Erkek yabancı uyruklu ve tutuklular için Maltepe'de bu cezaevinde, - mahkumların % 40 – 50'si her gün bir aktivite yapıyorlar ve haftada, hemen hemen herkes – disiplin cezası olanlar hariç – bir yada bir kaç spor, kültürel yada eğitim faaliyetleri yapıyor.

Türkçe, bilgisayar, tasarım, elektrik kursları var masa tenisi, fotbal, voleybol, basketbol, resim ve boya atölyelesi burası öneriyor.

Bu hapishanede yapılan eserlerin çoğu spor ve gösteri salonuna giden yolda sergileniyor.

Ayrıca, uzun süredir Türkiye de kalan tutuklular var ve türkçe iyi biliyorlar. Diğerlere yardım ediyor.

Diyarbakır'da cezaevinde müdürlük görevi yaptıktan sonra bir seneden biri bu cezaevinin başında olan müdüre yardım eden dört tane 2. Müdür var. Bunun dışında, bir Savci kampüşta görev alıyor.

Bir bayan öğretmen eğitimden sorumludur ve Maltepe L3 yabancı uyruklu için ceza evinde bir doktor, üç psikolog ve grup psikolojik çalışmaları yapan bir sosyal çalışmacı var.

Mahkumlar ülkeler ve/ya kültürel yakınlıklara göre bir araya getiriliyor ve tüm türk cezaevlerinde, her koğuş bir avluya direkt bağlanıyor ve güneş doğuştan batına kadar oraya girebilyorlar.

Aynı şekilde, Maltepe'de tüm Türkiye'deki gibi, her iş günü Diyanetten gönderilen bir vaiz geliyor türkçe anlayan müslüman mahkumlara bir spiritüel teselli vermek için. Müslüman hükümlüler için mescit yok ama koğuşlarında bir bölüm yapılabilir namaz kılmak için, ve diğer tanınmış dinler de öyle yapabilirler.

Kutsal kitaplar, Meryem Ana portreler, haçlar, vs kabul ediliyor ve işgal edilenler göre bazen koğuşlarda canlanıyor.

Bu üç saat İstanbul'daki yabanci hükümlüler için cezaevinde gerçek bir renk notu ve umudu veriyor. İnsanlık var oluyor, hatta önyargı olan yerlerde bile.

Büyük ihtimalı bu eğlendirici programı sonbahardaki takvimde yeniden olacak, daha geniş bir versiyonda ve öyle herkese, sahnede ve dinleyiciler de, herkes için belli bir süre için ver farklı zamanlarda, parmaklıkların arkasında olmaya unutulur.

Buraya tıklayarak, fransızca versiyonu okuyabilirsiniz.

Fransızca versiyonu elektronik gazetesinde olan "Le Petit Journal d'Istanbul" 11 Mart 2016 yılında yayınlandı.

İstanbul'da Ümraniye T Tipi cezaevinde 28 hükümlü, oyuncu, rejisör veya yardımcı, 2015 sonbahar başından itibaren “Emanet hayat” cezaevinde yönetilen ve hazırlanan tiyatro oyunu, sayesinde güzel bir macera yaşıyorlar.

İlk resmi gösteri son zamanlarda gerçekleşti… bu arada Belçika İstanbul Başkonsolosu Henri Vantieghem, İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcı Vekili Uğur Seçgin ve eşi, Zekeriya Şen, İstanbul Anadolu Cumhuriyet Savcısı, Maltepe cezaevlerinin müdürleri, vs...

Ağustos 2015 başında Aktör ve Yönetmen Pınar Gordie’ye cezaevinden bir telefon geliyor ve Ümraniye’de 4cü tiyatro oyunu hazırlayıp yönetmek ister mi diye soruluyor.

Tereddüt etmeden, bu meydan okumayı kabul eder ve bu hiç hazırlıklı olmadığı bahise atılmayı, daha önce öyle bir çevrede hiç çalışmadı.

İdari formaliteleri yaptıktan sonra, ilk buluşma hükümlü grubuyla çok etkin oldu. Hemen, Pınar Gordie onları sahneye çıkarıyor ve dinamik bir çalışma seansı ile başlıyor.

Sadece 4 mahkûm daha önceki Definename oyunda sahneye çıktılar bir sene önce ve o konuda tecrübeliydi.

Diğerleri için, ilk iki ay boyunca haftada 3 gün, diksiyon dersleri, beden postüleri ve iyi geçinmek gereken farklı şahısların kabuğuna girmeyi çalışmalarından ibaret oluyor.

Her acemi için ve bununla birlikte diğerleri için de bu kaçınılmaz süreden sonra, yönetmen öyle bir oyun arıyor ki hem kendini anlatan hem de çalışırken eğlenmeyi müsaade eden.

Ömer Pınar senarist tarafından 2004 yılında yazılmış « Kent hikayeleri» oyunu seçildi. Yazarı anlatıyor : «  İnsanların hayatlarının çok hızla değişebileceğini. Hayata karşı plan yapmanın hayatın genel akışını değiştirmeyeceğini. Siz geleceğinize dair plan yapabilirsiniz belki ama kader bildiğini okur. İnsanları tanımanın çok da kolay olmadığını mizahi bir dille anlatmak istemiştim.»

Pınar Gordie, rejisör olarak ve kuruma uygun olarak ekleme ve çıkarma yaptı.

Hikayesi :

Şener, Zalim ağa denen zalim bir Ağanın yanında yanaşmadır. Birgün Zalim ağa, başka bir ağa olan Şehsuvar ile bir öküz yüzünden kavga eder ve Zalim Şehsuvari vurur.

Bu suçu yaşı kücük diye Şener'in ustlenmesini isterler ve Şener, 15 yaşında, hapisaneye girer. 15 yil ceza alır.

Yıllar sonra çikar ve kendisine bırakıldığı söylenen emanet bir paranın peşine düşer bir Mahmut Şevket Stendhal adında adamı tarafından. Bu arayışta kendisine kahvede tanıştığı Mustafa yardım edecektir. Fakat Mustafanın Mafya ya yüklüce bir borcu vardır.

İkili bu adamı ararken çesitli maceralar yaşarlar. Şener her firsatta : « yahu nerden çıktım dışarı içersi daha güvenliymis be » ; diyerek diş dünyanın zorluk ve kirlenmişliğinden dem vurur.

Çocuk yaşta girdiği cezaevinden hayallerini umutlarını siğdirdiği kücük bir bavulla maceradan maceraya koşan Şener'in yakasını talihsizlik bırakmıyacaktir. Emanet hayat...

İçimizden biri olan Şener. Daha sonra hatalarına hak vericeğimiz Mustafa. Aslında emanet hayat. Hayatları emanet olan bizim hepimizin öyküsü ...

Seyrederken gülüp bir o kadar da sizi hüzünden derin bir iç çektirecek belki ağlatacak bir trajedi.

Cezaevinde bu özel tecrübe Pınar Gordie’ye her zaman inanmak ve asla pes etmemek gerekiğini öğretti.

Türkiye'de Ümraniye T Tipi mahkûmlar ile tiyatro oyunları hazırlayan ve gösteren tek olan cezaevi yine bir bayan ile çalışmak istedim, geçen denemeler gösterdi ki onlar daha verimlidir.

Belçika’nın İstanbul Başkonsolos Henri Vantieghem intibaları bıraktı :

« Çok öğretici bir ziyaret gösterdi ki Ümraniye T Tipi cezaevinde mahkûmlara insanı iyi bir muamele gerçekliğini gösterildi.

Tanık olduğumuz tiyatro faaliyeti, önceki cezaevinin tanıtımı gösterilen küçük filmde başka aktiviteler gibi, ruhun cezaevinden dünya hakkında bir açık pencere ve suçların anlamı üzerine bir düşünce, hatta cani, ve genel olarak hayatın anlamı hakkında.

Mahkûm, cinayetten suçlu olarak tanınmış olsa bile, onun ceza süresinde, iyileşmek için bir şansı olmalı. Tiyatro bu imkanı veriyor.

Birkaç saat ziyaretimizde, cezaevindeki hayatın anlattığını deneme fırsatımız oldu. Tiyatro ile hükümlerin ve eski hükümlülerin duygularından bize bahsedildi korkulardan ve umutlarından, özgürlüğün ve ailerinin sıcaklığı yokluğu. Bu aktivite de geçmişi birkaç parça hatırlıyor ve onlara onu yeniden canlandırmak yada bir daha oynamayı müsaade ediyor suçlar dışında daha huzurlu bir geleceği tasarlıyor.»

İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcı Fehmi Tosun için : « Sanat insan ruhunun ilacıdır. Bu sanat dallarından en önemli ve etkili olan tiyatro… Tiyatro, sahneye çıkılarak sadece rol yapılan bir faaliyetten çok, insanın o sahnede kendi yaşantılarıyla her şeyini sahnelediği bir sanattır.

Tiyatro insanın aynasıdır. İnsana kendini keşfettirmekle kalmaz başka kültürleri, başka yaşamları, başka düşünceleri yaşattırarak insanın kendi içinde sıkışıp kalmasını engeleyip, insanın daha ötelere uzanmasını sağlar, cünkü tiyatro hayallerimizi, düşlerimizi, düşüncelerimizi sahneye koyma sanatıdır. » 

İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcı vekili Uğur Seçgin anlatıyor :

« Dayanışması olmayan, birbirine karşı sorumluluğunu bilmeyen insanlar ise toplum değil, bir yığındır.

Kültürel gelişme, insanlar ve toplum açısından önemlidir. Kültürel gelişmeyi sağlayan en büyük faktörlerden birisi de tiyatrodur. Tiyatro : sanatı insanlara birebir aktarıp, yaşatabilen bir etkinliktir. Tiyatro insanları toplumsal yada bireysel konularda uyarır ve insanlara mesajlar verir... Ruhsal gelişimini de tiyatro ile beslemelidir.

Hükümlü olarak, toplumdan soyutlanarak, özgürlükleri sınırlandırılan, umutları törpülenmiş insanların, kurumlarımızda misafir edildikleri süreçte, geleceğe dönük umutların tazelenmesi, sosyal ve kültürel faaliyetlerle mümkün olabilecektir. Tiyatroyu yapanlarda, seyredenlerde ayrı ayrı kazanımlar alırlar.

İstanbul Anadolu Cumhuriyet Savcısı Zekeriya Şen için : «Bu tür sanatsal faaliyetler süphesiz ki hükümleler üzerinde iyilik hali, davranış değişikliği ve özgüven duygusu yaratmaktadır. »

Ümraniye T Tipi kapalı cezaevinin kurum müdürü Mehmet Çitak öyle diyor :

« Tüm bunların ışığında, toplum her ne kadar cezaevlerine karşı bir suskunluk ve yok sayma hali içerisinde olsa da suç ile mücadele ve suçun önlenmesi, suçlunun sosyal ve kültürel faaliyetlere özendirilerek yeniden topluma kazandırma çalışmalarımız titzilikle sürdürülmektedir. »

Oyuncu Devrim için : « Ben dışarıda tiyatroya hiç gitmedim, zaten bana saçma geliyordu ama zaman geçsin diye tiyatroya başladım ve her geçen gün benim için çok önemli bir eğlenceye dönüştü…. Dışarıda deseydiler kadın elbisesi giyeceksin, peruk takacaksın, makyaj yapacaksın asla kabul etmez, yapmazdım. Bence insanın hayata bakış açısı sanatla değişiyor. Burada kendimi mutlu ve huzurlu hissediyor çocuklarımın beni seyretmensini dört gözle bekliyorum. İyi ki tiyatroya başladım... »

Bir polisci rolu olan oyuncu Ferhat için : « Uygun adım voltalarda kaybettiğim umutlarıma tiyatroda kavuştum. Kendimi yeniden keşfettim, hayata dair bakış açımı değiştirdim… Tiyatro beni aydın yarınlarıma hazırlayan adımlarımdır. Tıpkı yürümeye yeni başlayan bir çocuğun neşesi ve hayatı keşfetme arzusu gibi. »

Başka oyuncu olan Ayhan dediği gibi : « Hayat zaten bir tiyatro, yaşam ise sahneden ibaret. Aslında farkında olmadan bizlerde bu sahnede rol alan figüranlarız. »

Üç gala daha gerçekleştirdi hem tiyatro hem de mahkumların kültürel ve sosyal hayatta geri kazandırmasının çabaları ile ilgilenen kişileriniyi bilinmeyen bir çevrede, hem de hükümlü aileler, hem hoş hem de unutulmaz bir zaman geçirebilmeleri için.

O yüzden, bu dünya maalesef olduğundan daha karanlık olarak çok fazla gösterildi sistematik olarak ve pozitif ve hayırlı hareketler yaratıldığı halde insanlar için, aşağı yukarı önemli suçları olmasına rağmen önce hayatın azalttığı veya değiştirdiği duyarlığı olan insanlardır.

Buraya ve şuraya tiklayarak iki tane video ekstreleri izleyebilirsiniz.

Buraya tıklayarak, fransızca versiyonu okuyabilirsiniz.

"Hersey olabilirsin fakat önemli olan hayattan içinde insan olabilmek." (Şems Tebrizi)